Trong nhịp sống hối hả của thế kỷ 21, nhiều người trong chúng ta thường rơi vào trạng thái mất phương hướng, cảm thấy mệt mỏi với công việc hiện tại hoặc tự hỏi đâu là ý nghĩa thực sự của sự tồn tại. Người Nhật Bản từ lâu đã có một “vũ khí bí mật” để giải quyết vấn đề này, đó chính là Ikigai. Vậy Ikigai là gì và làm thế nào để áp dụng triết lý này vào việc xây dựng một sự nghiệp vững chắc cũng như một cuộc đời đáng sống? Hãy cùng khám phá sâu hơn trong bài viết dưới đây.
Khái niệm Ikigai là gì theo triết lý Nhật Bản?
Nguồn tin từ KJC cho biết, Ikigai (生き甲斐, phát âm là “ee-kee-guy”) là một thuật ngữ tiếng Nhật mang ý nghĩa sâu sắc. Trong đó, “Iki” (生き) có nghĩa là cuộc sống và “Gai” (甲斐) có nghĩa là giá trị, lợi ích. Khi kết hợp lại, Ikigai được hiểu là “lý do để thức dậy mỗi sáng” hay “mục đích sống”.
Đối với người Nhật, đặc biệt là những cư dân tại vùng đảo trường thọ Okinawa, Ikigai không phải là điều gì đó quá xa vời hay mang tính vĩ mô. Nó đôi khi chỉ là những niềm vui nhỏ bé trong sinh hoạt hằng ngày như việc thưởng thức một tách trà ngon, nhìn thấy con cái trưởng thành hoặc nỗ lực hoàn thành một nhiệm vụ nhỏ trong công việc. Ikigai chính là chất keo kết dính giữa niềm đam mê, kỹ năng và trách nhiệm xã hội, giúp con người duy trì sự lạc quan ngay cả trong những hoàn cảnh khắc nghiệt nhất.
Bốn trụ cột tạo nên mô hình Ikigai hoàn hảo
Để xác định được Ikigai của chính mình, bạn cần tìm ra điểm giao thoa giữa bốn vòng tròn quan trọng. Mỗi vòng tròn đại diện cho một khía cạnh thiết yếu của cuộc sống và sự nghiệp:
Điều bạn yêu thích (đam mê)
Đây là xuất phát điểm của mọi niềm hạnh phúc. Nó bao gồm tất cả những hoạt động khiến bạn cảm thấy hào hứng, quên đi thời gian và làm việc một cách tự nguyện. Đam mê không nhất thiết phải là những điều cao siêu. Nó có thể là việc nấu ăn, viết lách, chăm sóc cây cảnh, nghiên cứu công nghệ mới hay đơn giản là khả năng lắng nghe và chia sẻ với người khác. Khi làm điều mình yêu, não bộ sẽ tiết ra dopamine, giúp bạn luôn tràn đầy năng lượng tích cực.
Điều bạn giỏi (lợi thế cạnh tranh)
Vòng tròn này tập trung vào các kỹ năng, năng khiếu và tài năng thiên bẩm của bạn. Đó có thể là những kỹ năng chuyên môn (hard skills) như lập trình, phân tích dữ liệu, thiết kế đồ họa, hoặc các kỹ năng mềm (soft skills) như đàm phán, quản lý đội nhóm, giải quyết vấn đề. Khi bạn thực hiện công việc thuộc sở trường, bạn sẽ cảm thấy tự tin và đạt được hiệu suất cao hơn so với người khác.
Điều xã hội cần (sứ mệnh)
Ikigai không chỉ dừng lại ở sự thỏa mãn cá nhân mà còn gắn liền với cộng đồng. Thế giới đang thiếu hụt điều gì mà bạn có thể cung cấp? Bạn có thể góp phần bảo vệ môi trường, giáo dục trẻ em, cung cấp các dịch vụ chăm sóc sức khỏe, hay đơn giản là tạo ra những nội dung giải trí lành mạnh cho mọi người. Khi cảm thấy bản thân có ích cho xã hội, giá trị tự thân của bạn sẽ được nâng cao rõ rệt.
Điều mang lại thu nhập cho bạn (nghề nghiệp)
Chúng ta sống trong một thế giới thực tế, nơi tài chính là điều kiện cần để duy trì cuộc sống và tái đầu tư cho các đam mê khác. Nghề nghiệp chính là yếu tố biến Ikigai từ một triết lý mơ mộng thành một mô hình sống bền vững. Nếu bạn làm điều mình thích, giỏi và xã hội cần nhưng không thể tạo ra thu nhập, bạn sẽ sớm rơi vào tình trạng kiệt quệ về tài chính và khó có thể duy trì được đam mê lâu dài.
Tại sao bạn cần tìm thấy Ikigai cho riêng mình?
Theo tìm hiểu của những người từ LIÊN HỆ KJC, việc thấu hiểu Ikigai là gì và áp dụng nó vào thực tế mang lại những lợi ích vượt xa mong đợi cho sức khỏe thể chất lẫn tinh thần:
- Kiến tạo mục đích sống rõ ràng: Thay vì mỗi sáng thức dậy với sự uể oải, Ikigai mang lại cho bạn lý do để nỗ lực. Bạn biết mình là ai, mình đang đứng ở đâu và mình cần đi về đâu.
- Gia tăng sự hài lòng và hạnh phúc: Khi công việc hàng ngày của bạn nằm ở điểm giao thoa của bốn vòng tròn, bạn không còn cảm giác đang “phải đi làm”. Thay vào đó, đó là quá trình tự hiện thực hóa bản thân.
- Cải thiện sức khỏe và tuổi thọ: Các nghiên cứu khoa học tại Nhật Bản chỉ ra rằng những người tìm thấy Ikigai thường có mức độ hormone căng thẳng (cortisol) thấp hơn, hệ miễn dịch tốt hơn và giảm nguy cơ mắc các bệnh về tim mạch.
- Nâng cao năng suất lao động: Sự hứng khởi và đam mê là động lực tự thân mạnh mẽ nhất. Nó giúp bạn vượt qua những rào cản, áp lực công việc một cách nhẹ nhàng hơn, từ đó tạo ra những kết quả vượt trội.
Hướng dẫn từng bước để xác định Ikigai chính xác nhất
Đừng quá lo lắng nếu bạn chưa tìm thấy Ikigai ngay lập tức. Đây là một hành trình tự khám phá kéo dài suốt đời. Bạn có thể bắt đầu bằng các bước thực tế sau:
Bước 1: Trả lời bốn câu hỏi cốt lõi
Hãy chuẩn bị một cuốn sổ tay và thành thật trả lời các câu hỏi sau:
- Bạn yêu thích điều gì nhất? (Sở thích, hoạt động khiến bạn quên thời gian).
- Bạn giỏi làm việc gì nhất? (Kỹ năng mà bạn làm tốt hơn mức trung bình của mọi người).
- Thế giới đang cần điều gì ở bạn? (Những vấn đề xã hội mà bạn quan tâm và muốn đóng góp).
- Công việc nào giúp bạn có thu nhập tốt hiện nay? (Các vị trí việc làm trên thị trường mà bạn có thể ứng tuyển).
Bước 2: Tìm kiếm sự giao thoa
Hãy bắt đầu kết nối các câu trả lời. Ví dụ, nếu bạn giỏi viết lách (Điều bạn giỏi), yêu thích việc chia sẻ kiến thức sức khỏe (Điều bạn yêu), xã hội đang cần thông tin phòng bệnh (Điều xã hội cần) và các tòa soạn sẵn sàng trả nhuận bút (Điều mang lại thu nhập), thì việc trở thành một chuyên gia nội dung về y tế chính là Ikigai của bạn.
Bước 3: Thử nghiệm và điều chỉnh (Brainstorming)
Đôi khi thực tế sẽ khác xa với hình dung ban đầu. Bạn có thể nghĩ mình thích làm quản lý, nhưng khi trực tiếp điều hành đội nhóm, bạn lại cảm thấy áp lực và kiệt sức. Lúc này, hãy quay lại bước phân tích. Đừng ngại thay đổi hướng đi nếu cảm thấy một trong bốn vòng tròn không được đáp ứng. Ikigai không phải là một hòn đá tảng cố định, nó có thể tiến hóa cùng với sự trưởng thành của bạn.
Cách áp dụng Ikigai vào cuộc sống thực tế 2025
Trong kỷ nguyên AI và sự chuyển dịch nghề nghiệp nhanh chóng như hiện nay, việc giữ vững Ikigai càng trở nên quan trọng. Dưới đây là những mẹo nhỏ để bạn vận hành triết lý này mỗi ngày:
Bắt đầu từ những việc nhỏ nhất
Đừng đợi đến khi có một sự nghiệp lẫy lừng mới gọi là tìm thấy Ikigai. Hãy áp dụng tinh thần “Kodawari” của người Nhật – sự tỉ mỉ và tận tâm trong từng chi tiết nhỏ. Khi bạn làm một bản báo cáo chỉn chu, dọn dẹp bàn làm việc ngăn nắp hay giúp đỡ một đồng nghiệp mới, bạn đang thực hành Ikigai. Những thành công nhỏ sẽ tích tụ thành động lực lớn.
Kiên nhẫn là đức tính cần thiết để nuôi dưỡng và duy trì Ikigai trong dài hạn.
Giải phóng cái tôi và sống thành thực
Nhiều người chọn nghề nghiệp theo kỳ vọng của cha mẹ hoặc xu hướng xã hội, dẫn đến việc thiếu đi vòng tròn “Điều bạn yêu”. Hãy học cách lắng nghe bản thân nhiều hơn. Khi bạn dám sống thực với cá tính và thế mạnh của mình, bạn sẽ tỏa sáng theo cách riêng biệt mà không ai có thể thay thế được.
Học cách chấp nhận sự không hoàn hảo (Wabi-sabi)
Hành trình đi tìm Ikigai sẽ có những lúc bạn thất bại hoặc cảm thấy bế tắc. Thay vì dằn vặt, hãy chấp nhận đó là một phần của quá trình phát triển. Một công việc có thể chưa mang lại mức lương như ý ngay lập tức, nhưng nếu nó đáp ứng được ba vòng tròn còn lại, đó vẫn là một nền tảng tốt để bạn tiếp tục nỗ lực.
Hiểu rõ Ikigai là gì không chỉ giúp bạn tìm được một công việc lý tưởng mà còn là kim chỉ nam giúp bạn sống một cuộc đời trọn vẹn và ý nghĩa. Hãy bắt đầu ngay hôm nay bằng việc rà soát lại bốn vòng tròn giá trị của bản thân. Đừng ngần ngại thử nghiệm những lĩnh vực mới, học thêm những kỹ năng mới và luôn giữ cho mình một tâm thế sẵn sàng cống hiến.
Cuộc sống quá ngắn ngủi để dành thời gian cho những điều mà bạn không yêu thích và không mang lại giá trị. Chúc bạn sớm tìm thấy Ikigai của riêng mình và luôn thức dậy với niềm vui mỗi sớm mai!