Các dấu hiệu như gà bị xù lông, sã cánh, ủ rũ, bỏ ăn là những triệu chứng lâm sàng phổ biến nhưng vô cùng nguy hiểm trong chăn nuôi gia cầm. Nếu không được chẩn đoán chính xác và can thiệp kịp thời, bệnh có thể lây lan với tốc độ chóng mặt, gây thiệt hại nghiêm trọng, thậm chí là làm chết cả đàn. Các triệu chứng này thường không đơn lẻ mà là biểu hiện của các bệnh ghép phức tạp. Vậy, gà bị xù lông sã cánh là bệnh gì và đâu là phương pháp điều trị hiệu quả nhất theo các chuyên gia thú y hiện đại? Mời bà con cùng tìm hiểu chi tiết về nguyên nhân, cách phòng ngừa và phác đồ xử lý từng trường hợp cụ thể trong bài viết chuyên sâu này.
Việc nhận diện sớm triệu chứng và áp dụng phác đồ điều trị toàn diện, bao gồm cả kháng sinh, kháng thể và tăng cường chăm sóc, là chìa khóa để bảo vệ đàn gia cầm. Các bệnh thường gây ra triệu chứng xù lông, sã cánh là các bệnh nhiễm khuẩn hoặc virus kế phát, đòi hỏi sự can thiệp đa chiều.
Trường hợp 1: Gà bị xù lông, bại chân, hen khẹc (Ghép crd và thương hàn)
Theo như những người quan tâm Alo 789 đăng nhập được biết, đây là tình huống điển hình mà nhiều hộ chăn nuôi gặp phải: đàn gà khoảng 60 ngày tuổi bắt đầu có dấu hiệu xù lông, ăn ít hoặc bỏ ăn, hen khẹc, chân yếu (bại chân) và phân có màu vàng trắng. Thực tế, việc tiêm vắc-xin Gumboro (GUM) và Newcastle (NEW) chỉ là biện pháp phòng ngừa virus, không giải quyết được các bệnh nhiễm khuẩn đã xảy ra. Theo phân tích của các chuyên gia thú y, đàn gà này đã bị nhiễm bệnh ghép phức tạp.
Chẩn đoán bệnh ghép crd và thương hàn
Chuyên gia nhận định đàn gà đã bị ghép hai bệnh chính:
- Bệnh CRD (Chronic Respiratory Disease – Bệnh hô hấp mãn tính): Các dấu hiệu hen khẹc và bại chân/chân yếu là đặc trưng của CRD. Bệnh này do vi khuẩn Mycoplasma gallisepticum gây ra và có thể tồn tại ở cả thể viêm đường hô hấp và viêm khớp (gây bại chân).
- Bệnh Thương Hàn (Salmonellosis): Triệu chứng phân vàng trắng, lỏng là dấu hiệu điển hình. Nếu mổ khám (khám bệnh tích), chắc chắn sẽ thấy các tổn thương nội tạng như gan sưng, lách (quả tối) sưng, và trong các trường hợp nặng có thể kèm theo phổi đục, dính liền các cơ quan nội tạng và xuất hiện thể bã đậu (fibrinous pericarditis/perihepatitis).
Phác đồ điều trị crd và thương hàn
Việc điều trị cần kết hợp giữa cải thiện kỹ thuật nuôi và sử dụng kháng sinh đặc hiệu:
1. Cải thiện kỹ thuật chăm sóc nuôi dưỡng:
- Chuồng trại: Đảm bảo chuồng thông thoáng nhưng không bị gió lùa trực tiếp. Quan trọng nhất là giữ cho chất độn chuồng khô ráo và xốp để giảm thiểu hơi ẩm và khí độc (amoniac), nguyên nhân chính gây bệnh đường hô hấp và viêm khớp.
- Môi trường: Hạn chế tối đa ô nhiễm. Chỉ thả gà ra ngoài (bán chăn thả) khi thời tiết khô ráo và ấm áp. Nhốt gà trong chuồng kín khi trời mưa hoặc ẩm ướt.
2. Điều trị bằng thuốc (Liên tục 7 ngày):
- Thuốc trị Thương Hàn: Sử dụng ENROFLOXACIN hoặc ANTIDIARRHOE.
- Thuốc trị CRD: Sử dụng TYLOSIN hoặc ANTI CRD (hoặc các kháng sinh nhóm Macrolides như Tilmicosin, Tiamulin).
- Cách dùng: Gà 60 ngày tuổi là gà lớn, nên cho uống luân phiên: Buổi sáng dùng một loại (ví dụ: trị Thương Hàn), Buổi chiều dùng loại còn lại (ví dụ: trị CRD). Liều lượng chung: 1 gam (hoặc 1 ml) cho 10 kg thể trọng.
3. Thuốc bổ trợ và giải độc:
- Bổ trợ: Kết hợp sử dụng B-Complex (vitamin nhóm B), Điện Giải (Glucose C), và Bổ gan thận (Ví dụ: Sorbitol, Giải độc Gan Thận) để tăng cường sức đề kháng, hỗ trợ chuyển hóa và giảm độc tính của kháng sinh.
- Thời gian: Dùng liên tục trong suốt 7 ngày điều trị kháng sinh.
Trường hợp 2: Gà ủ rũ, sã cánh, chướng diều (Bệnh newcastle cấp tính)
Đàn gà 300 con, 30 ngày tuổi, có các triệu chứng nặng: ủ rũ, sã cánh, kém ăn, diều căng nhưng toàn khí, phân trắng vàng, và đã có tới gần 30 con bị chết mặc dù đã dùng thuốc Thương Hàn và nhỏ vắc-xin ND IB (Newcastle – Viêm phế quản truyền nhiễm). Tình trạng tử vong nhanh và các triệu chứng thần kinh/hô hấp rõ ràng cho thấy đây là trường hợp Newcastle (ND) cấp tính (hay còn gọi là gà rù) kế phát nhiễm khuẩn. Cụ thể được những người theo dõi đá gà trực tiếp tổng hợp:
Chẩn đoán bệnh newcastle kế phát
Chuyên gia cho rằng việc sử dụng vắc-xin ND IB khi gà đã nhiễm virus Newcastle (ND) có thể làm bệnh trầm trọng hơn và tăng tỷ lệ chết. Bệnh ND có tỷ lệ chết rất cao, đặc biệt khi kế phát các bệnh nhiễm khuẩn khác gây chướng diều và rối loạn tiêu hóa.
Phác đồ điều trị newcastle và nhiễm khuẩn kế phát
Phác đồ cần tập trung vào việc ức chế virus, diệt khuẩn kế phát, và hỗ trợ tiêu hóa.
1. Khống chế virus (3 ngày liên tục):
- Kháng thể: Tiêm kháng thể kháng NEWCASTLE (Anti-ND) với liều 2 ml/con (cho gà 1 tháng tuổi). Kháng thể sẽ giúp trung hòa virus trong máu và giảm tỷ lệ chết.
2. Trị khuẩn kế phát (5 ngày liên tục):
- Kháng sinh: Sử dụng CEFTIOFUR (thuốc tiêm) hoặc NORFLOXACIN (thuốc uống) để tiêu diệt các vi khuẩn kế phát. Dùng một lần mỗi ngày.
3. Hỗ trợ tiêu hóa và giảm chướng diều (2 tuần):
- Tỏi tươi: Cho gà uống nước tỏi tươi (tỏi giã nhỏ hòa nước, gạn nước trong cho uống). Cho uống 3 lần/ngày, liên tục trong 2 tuần để hỗ trợ tiêu hóa, giảm hiện tượng chướng diều và tăng đề kháng tự nhiên.
4. Bồi bổ cơ thể (5 ngày liên tục):
- Hòa nước uống: Điện Giải Glucose C + Vitamin tổng hợp + Men tiêu hóa. Hòa chung 3 loại này vào nước cho gà uống liên tục thay nước trong 5 ngày.
Lưu ý đặc biệt: Vì đã dùng vắc-xin ND IB trong thời gian bệnh, chuyên gia không khuyến cáo dùng lại vắc-xin ND để phòng bệnh sau khi đàn gà khỏi, vì việc dùng vắc-xin trong giai đoạn nhiễm trùng có thể gây sốc và tăng tỷ lệ chết.
Trường hợp 3: Gà xù lông, mào tái, phân xanh nhầy (newcastle và ký sinh trùng máu)
Chẩn đoán bệnh newcastle và ký sinh trùng đường máu
Đàn gà 500 con, 3 tháng tuổi, có xù lông, mào tái (không tươi), ít ăn, phân nhầy và xanh. Khoảng 100 con có dấu hiệu này. Đây là các triệu chứng của NEWCASTLE (phân xanh, mào tái) và Ký sinh trùng đường máu (hay còn gọi là bệnh Đầu đen – Histomoniasis, hoặc bệnh Leucocytozoonosis/Babesiosis). Các bệnh ký sinh trùng thường làm gà xù lông và thiếu máu (mào tái). Gà 3 tháng tuổi, đặc biệt là gà thả vườn, rất dễ bị nhiễm bệnh này do côn trùng (muỗi, ve, mạt) truyền bệnh.
Phác đồ điều trị toàn diện và khử trùng
Phác đồ này đòi hỏi sự kết hợp giữa phòng dịch môi trường, kháng virus, kháng sinh và thuốc điều trị ký sinh trùng.
1. Xử lý môi trường chăn nuôi:
- Diệt côn trùng: Dùng thuốc diệt côn trùng (hóa chất diệt muỗi, ve, mạt) phun vào khu vực chăn thả, rãnh nước, bụi rậm, và đặc biệt là chuồng nuôi. Thực hiện 2 lần/tuần, liên tục trong 2-3 tuần.
- Khử trùng: Dùng thuốc khử khuẩn (ví dụ: Formalin, Iod) để tẩy uế khu nuôi và xung quanh. Thực hiện 2 lần/tuần, liên tục trong 2-3 tuần.
- Chất độn: Thay ngay chất độn chuồng nếu ẩm và ô nhiễm.
2. Trợ sức và Kháng virus:
- Nước tỏi: Pha 100g tỏi giã nhỏ với 10 lít nước, gạn lấy nước trong cho gà uống tự do (bã trộn thức ăn).
- Kháng thể GUM: Tiêm cho toàn bộ đàn (dù mắc ND), 3 hôm liên tục, liều theo hướng dẫn.
3. Tiêm phòng và Trị bệnh (Sau 3 ngày tiêm kháng thể):
- Vắc-xin: Tiêm lại vắc-xin NEWCASTLE hệ 1 (hoặc vắc-xin kép ND IB) với liều gấp đôi cho toàn đàn.
- Kháng sinh và Trị Ký sinh trùng: Dùng kháng sinh (AMOX 50, ENROFLOX 20%, FLOR 30, THIAMPHENICOL 20%, hoặc NEOTESOL) kết hợp với các chế phẩm chứa SULPHAMONOMETHOXINE (SU99, TRISULPHA, HANMETOXIN) để trị nhiễm khuẩn bội nhiễm và một phần ký sinh trùng. Trộn thức ăn, dùng liên tục 7 ngày.
- Hồi sức: Hòa nước uống Điện giải/Vitamin (Multivit C, Super ADE), kết hợp Giải độc gan thận (GĐGT/BOGANIC, FORENTIC), dùng liên tục 10-15 ngày.
- Men tiêu hóa: Trộn Lactoxim hoặc Proxim vào thức ăn, liên tục 10-15 ngày.
Trường hợp 4: Gà chọi sưng khớp, xù lông, sã cánh, gục đầu
Đàn gà chọi 7 lạng, bị sưng khớp giữa đùi và chân, xù lông, sã cánh, đi lại lạch bạch, ăn ít, gục đầu. Sau khi dùng kháng sinh tổng hợp không hiệu quả, chuyên gia nhận định đây là sự kết hợp giữa thiếu khoáng/vitamin (đặc biệt nhóm B) và viêm khớp do nhiễm khuẩn kế phát (có thể là Mycoplasma hoặc E.coli). Viêm khớp nặng gây đau đớn, bại liệt, dẫn đến sã cánh và xù lông.
Phác đồ điều trị viêm khớp và thiếu chất
Phác đồ cần tập trung vào việc bổ sung vi chất, kháng thể, và điều trị triệt để ổ viêm khớp.
1. Tách đàn và Cải tạo môi trường:
- Tách riêng: Tách ngay những con bị liệt hoặc què ra khỏi đàn để dễ theo dõi và điều trị, hạn chế lây lan.
- Môi trường: Thay chất độn, dùng thuốc sát trùng tẩy uế môi trường. Giữ ấm cho gà trong những ngày giá lạnh.
2. Nâng cao sức đề kháng (3 ngày liên tục):
- Kháng thể GUM: Tiêm cho cả đàn 3 hôm liên tục (liều theo hướng dẫn).
3. Bổ sung vi chất và Kháng sinh (10-15 ngày):
- Bổ sung: Trộn PREMIX KHOÁNG + B-COMPLEX vào khẩu phần ăn (10-15 ngày).
- Hồi sức: Hòa nước uống MULTIVIT C + SUPER ADE + Giải độc Gan Thận (BOGANIC, FORENTIC), dùng hàng ngày.
- Kháng sinh: Sử dụng kết hợp hai loại kháng sinh mạnh (AMOX 50/75 hoặc AMPICOLI/FLOPHENICOL 20%) với ENROFLOX để trị nhiễm khuẩn khớp. Trộn cùng thức ăn.
- Men tiêu hóa: Bổ sung vào khẩu phần ăn hàng ngày.
4. Điều trị đặc hiệu cho gà nặng (Tách riêng):
- Ngoài các thuốc trên, những con bị nặng cần tiêm đặc trị: LINSPEC hoặc GENTA TILO (Lincomycin/Spectinomycin hoặc Gentamycin/Tylosin) tiêm bắp liên tục 3 hôm để tiêu diệt mầm bệnh tại ổ viêm khớp.
Vậy là bài viết đã giải đáp gà bị xù lông sã cánh là bệnh gì? Kết luận chung: Triệu chứng gà xù lông, sã cánh, bỏ ăn là lời cảnh báo về các bệnh ghép phức tạp, chủ yếu là các bệnh do vi khuẩn (CRD, Thương Hàn, Viêm khớp) kế phát từ các bệnh virus (Newcastle, Gumboro) hoặc do điều kiện chăn nuôi kém. Việc điều trị cần tuân thủ nguyên tắc: Cải thiện môi trường + Trợ sức/Giải độc + Kháng thể (nếu là virus) + Kháng sinh (trị khuẩn kế phát) + Thuốc đặc trị theo bệnh tích.
Cảnh báo quan trọng: Bài viết này cung cấp thông tin tham khảo chuyên môn. Để đảm bảo an toàn và hiệu quả tối đa cho đàn gà, bà con không nên tự ý chẩn đoán, điều trị hay sử dụng thuốc nếu chưa có sự chỉ dẫn, liều lượng chính xác từ Bác sĩ Thú y hoặc Chuyên gia. Hãy luôn tham vấn ý kiến chuyên gia trước khi áp dụng phác đồ điều trị.